Fróðleikur um NARU, kaupmátt launa og vísitölur.

Oft eru í fréttum og á fleiri stöðum talað um hluti eins og kaupmátt launa, náttúrlegt atvinnuleysi, vísitölur ofl.

Ég veit að fullt af fólki veit nákvæmlega um hvað er verið að ræða en ég veit líka að fullt af fólki hefur litlan sem engan skilning á þessu og ,,pressan" engan tíma til að útskýra þetta til hlýtar, kannski skiljanlegt.

Ég ætla því að gamni mínu að útskýra þessi algengu hugtök.

Til að vernda höfundarrétt oþh þá skal þess strax getið að þessar upplýsingar eru teknar af glærum frá Axel Hall sem er kennari í þessum fræðum ofl. við Háskólann í Reykjavík. Ég sat kúrs í þjóðhagfræði hjá Axel og er því að deila þessu með ykkur, Axel er mjög fær í þessu en ég kem með mjög einfaldar útskýringar á annars flóknum málum eða kannski ekki svo...

Ég vona bara að Axel fyrirgefi mér að notast við efnið hans, eiginlega viss um að hann verði bara ánægður með það :)

 

a) Kaupmáttur launa:

Raunlaun real wage rate er magn vöru og þjónustu sem kaupa má með einnar klst vinnu.

 

b) Greining atvinnuleysis:

Tímabil atvinnuleysis líkur hjá fólki af tveimur ástæðum.

1. Fólk er ráðið í vinnu

2. Fólk fer úr vinnuafli

Full atvinna:      

Full atvinna (Full employment) gerist þegar sveiflubundið atvinnuleysi er 0 þ.e. allt atvinnuleysið á rætur að rekja til leitaratvinnuleysis eða kerfisbundins atvinnuleysis.

Atvinnuleysi við þessar aðstæður er kallað náttúrulegt atvinnuleysisstig. natural rate of unemployment NARU.

 

Innlegg frá mér s.s. höfundi bloggsins:

Við búum núna við þær aðstæður á Íslandi að atvinnuleysi mælist undir NARU (náttúrlegu atvinnuleysisstigi sem er ca. 2,5%) sem hefur það augljóslega að verkum að fólk sem annars fengi ekki vinnu við ýmis störf vegna ýmsa ástæðna er að fá þau störf. Þetta þýðir líka að það er mikil hreyfing á fólki í ýmsum störfum vegna þess hve auðvelt er að fá nýja vinnu. Þetta er óskastaða ýmsa launþega en skortstaða og vond staða fyrir flesta atvinnurekendur.
Við erum væntanlega öll að lenda í því daglega, sem ég hef svo oft bent á, að það er ekkert að vörunni á Íslandi en þjónustan á gólfinu og næsta ,,level" upp er í molum.
Einn framkvæmdarstjóri í stórri verslunarkeðju sagði við mig um daginn að þetta væri martröð, fólk t.d. vildi ekki lengur vera verslunarstjórar, væri ekki nógu fínt, þrátt fyrir ágæt laun, bætti viðkomandi við. Ég lagði þá til að hún kallaði djobbið ,,yfirmaður verslunarsviðs", það væri miklu flottara sbr. hreingerningarkona vs. ræstitæknir.

Þeir sem þekkja kenningar skoska hagfræðingsins/heimspekingsins Adams Smith (1723 – 1790) muna að hann sagði að staða eins og þessi sem nú er á atvinnumarkaðnum á Íslandi mun ekki endast. Hin ósýnilega hönd markaðarins mun leiðrétta þessa skortstöðu og jafnvægi muni komast á. Þegar jafnvægi er komið á mun atvinnuleysisstigið fara amk upp í náttúrlegt atvinnuleysisstig, væntanlega hærra.
Áður en það gerist er gott fyrir launþega, sem kannski halda að núverandi ástand sé varanlegt ástand, að fara bera meiri virðingu fyrir vinnunni og viðskiptavinunum því það gæti nefnilega verið orðið ansi töff að vera verslunarstjóri eða bara starfsmaður innan ekki svo langs tíma.....

c) Vísitala:  

Sýnir breytingu þess sem mælt er í hlutfalli við umfang þess á ákveðnum viðmiðunartíma

Umfangið á viðm.t. oft tilgreint sem 1 eða sem 100

Ef það eru einhverjar rangfærslur í textanum mínum þá endilega leiðrétta, tek því með brosi á vör en nb ekki leiðrétta án þess að kynna sér málið, pls.

Mbk.
Sigurjón Sigurðsson